اعتبار معاملاتی چیست؟

ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﻭ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔﺮﺍﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮏ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﮐﻨﻨﺪ. ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩ، ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﻭﺍﻡ ﮐﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺴﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ.

ﺷﺮﺍﯾﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﯼ ﮐﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺭﺱ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ، ﺍﻣﺎ ﻫﺮ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ، ﺷﺮﺍﯾﻂ ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻋﻄﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﯿﺰﺍﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺩﺭﺻﺪﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﺮﺗﻔﻮﯼ )ﺳﺒﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ( ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽﺍﺵ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺍﯾﻦ ﺳﻘﻒ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ.

ساز و کار اعتبار معاملاتی

1. ارزیابی کارگزاری:

ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺍﯾﯽﻫﺎ، ﺳﻮﺍﺑﻖ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻭ ﺳﻄﺢ ﺭﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭ، ﺳﻘﻒ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺠﺎﺯ ﺭﺍ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺩﺍﺭﺍﯾﯽﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﭘﺮﺗﻔﻮﯼ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺛﯿﻘﻪ ﻓﺮﯾﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻃﻤﯿﻨﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ.

2. دریافت اعتبار

ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺮﺍﯾﻂ، ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻘﻒ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﻨﺪ.

3. تسویه حساب

ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭﯾﺎﻓﺘﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪ. ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎﻡ ﺧﺮﯾﺪﺍﺭﯼﺷﺪﻩ ﺍﻓﺖ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺯﯾﺎﻥ ﺑﺒﯿﻨﺪ، ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﻟﺰﺍﻣﯽ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺍﯾﻔﺎﯼ ﺗﻌﻬﺪ، ﺍﯾﻦ ﻭﺿﻌﯿﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﮑﻮﻝ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ.

4. مدیریت ریسک و margin call:

ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻭﺿﻌﯿﺖ ﭘﺮﺗﻔﻮﯼ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺍﮔﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻀﺎﻣﯿﻦ ﻓﺮﯾﺰ ﺷﺪﻩ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺑﺪﻫﯽ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﯾﺎ ﻭﺍﺭﯾﺰ ﻭﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻭﺿﻌﯿﺖ ﺭﺍ Call Margin ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ، ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﺴﺮﯼ ﺍﯾﺠﺎﺩﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮐﻨﺪ.

مزایا و معایب اعتبار معاملاتی

مزایا:

• ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﺮﯾﺪ: ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺧﺮﯾﺪ ﺣﺠﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻬﺎﻡ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺍﻭﻟﯿﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺳﻮﺩ.

• ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ: ﺩﺭ ﺷﺮﺍﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎﺯ ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﻓﻮﺭﯼ ﺩﺍﺭﯾﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼ ﻧﻘﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪﺍﺭﯾﺪ، ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ.

معایب:

• ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺍﻫﺮﻣﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﮐﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭﯼ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، ﺧﻄﺮ ﺯﯾﺎﻥ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽﺭﻭﺩ.

• ﺭﯾﺴﮏ ﻧﮑﻮﻝ ﻭ Call: Margin ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻓﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻀﻤﯿﻦ، ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺟﺒﺎﺭﯼ ﺩﺍﺭﺍﯾﯽﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻓﻮﺭﯼ ﮐﻨﺪ.

ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺩﻭﻟﺒﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺭﯾﺴﮏ ﺁﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﺩﻫﺪ، ﺍﻣﺎ ﺑﯽﺍﺣﺘﯿﺎﻃﯽ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﻧﺎﺩﯾﺪﻩﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎﯼ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﯾﻂ ﮐﺎﺭﮔﺰﺍﺭﯼ، ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺭﺱ، ﻭ ﺳﺎﺯﻭﮐﺎﺭ ﻭﺛﯿﻘﻪﮔﺬﺍﺭﯼ، ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﻟﺰﺍﻣﯽ ﺍﺳﺖ.