افزایش سرمایه

ممکن است یک شرکتی به خاطر انجام یک پروژه جدید که مورد ارزیابی قرار گرفته و پروژه مناسب و مطلوبی تشخیص داده شده نیاز به منابع مالی داشته باشد و یا به دلایل دیگر نیاز به افزایش سرمایه و مشخص نمودن روش و محلی که مبلغ حاصل از افزایش سرمایه قرار است در آنجا سرمایه گذاری شود داشته باشد؛ این افزایش به میزان مشخص - مثلاً ١۱۱۲ - به تصویب مجمع میرسد؛ پس از آن این افزایش سرمایه در اختیار هیئت مدیره قرار میگیرد و هیئت مدیره پس از طی مراحل قانونی و جلب رضایت سازمان بورس اقدام به ثبت این افزایش می کند.

اصولاً افزایش سرمایه به ١ روش زیر امکان پذیر است:

• افزایش سرمایه به روش جایزه

• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

• افزایش سرمایه به روش صرف سهام

افزایش سرمایه به روش جایزه

معمولاً شرکت ها مقداری از سود سالیانه خود را در حساب اندوخته ذخیره می کنند و در زمان مقتضی با انتقال موجودی این حساب به حساب سرمایه و انتشار اوراق سهام جدید سرمایه اسمی شرکت را افزایش می دهند و سپس اوراق سهام جدید را به نسبت سهام قبلی بین سهامداران توزیع می کنند. از آنجایی که در این حالت سهامداران پولی بابت اوراق جدید پرداخت نمی کنند؛ اصطلاحاً به این روش افزایش سرمایه به روش جایزه گفته می شود.

در این حالت معمولاً نسبت کاهش قیمت سهم بعد از افزایش کمی کمتر از نسبت افزایش سرمایه است. به عنوان مثال، توان از شرکت سرمایه گذاری ملی ایران نام برد.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

زمانی که شرکت اندوخته ای جهت افزایش سرمایه در اختیار نداشته باشد و جهت ایجاد نقدینگی قصد افزایش سرمایه را داشته باشد، میتواند از این روش استفاده کند.

گاه شرکت ها مقداری از مبلغ افزایش سرمایه را به صورت اندوخته دارند؛ ولی این مقدار برای افزایش مورد نظر کافی نیست؛ در این حالت شرکت میتواند با استفاده از روش اول و دوم هم زمان مبلغ افزایش سرمایه را تأمین کند. در این حالت شرکت به هر سهامدار به نسبت تعداد سهام قبلی امتیازی جهت خرید سهام جدید می دهد که اصطلاحاً به آن حق تقدم گفته میشود. پس از ثبت افزایش به این روش، برگه های حق تقدم به آدرس سهامداران ارسال میشود. سهامداران در صورت تمایل مبلغ اسمی سهام متفرقه را در مهلت مقرر به حساب شرکت واریز نموده و پس از مدتی )معمولاً از یک تا 4 ماه( برگه های سهام جدید به سهامداران داده می شود.

در صورتی که سهامدار به هر علتی مایل نباشد از این اختیار حق تقدم خود استفاده کند، میتواند این امتیاز را به دیگری با مراجعه به کارگزاری و تکمیل فرم درخواست فروش واگذار کند. خریداران برگه های حق تقدم باید علاوه بر بر پرداخت مبلغی که بابت خرید حق تقدم به فروشنده میپردازند، مبلغ اسمی تعداد حق تقدم خریداری شده را نیز به حساب شرکت واریز کرده و در انتظار دریافت برگه های سهام بمانند.

افزایش سرمایه به روش صرف سهام

در این روش شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی به فروش می رساند و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را به حساب اندوخته منتقل کند و یا در ازای آن سهام جدید به سهامداران قبلی میدهد. یکی از دلایلی که این روش بیشتر مورد توجه شرکت ها قرار گرفته این است که در این روش، شرکت مبلغ مورد نظر برای افزایش سرمایه را در مدت کمتری از طریق پذیره نویسی تأمین میکند؛ برخلاف روش آورده که معمولاً تأمین مبلغ افزایش سرمایه تا آخرین روزهای پایان مهلت استفاده از حق تقدم و همچنین به فروش رساندن حق تقدمهای استفاده نشده به طول می انجامد. در ایران گاه شرکتها مبلغ مورد نیاز جهت افزایش سرمایه را از طریق فروش تعدادی برگه سهام به ترخی بالاتر از قیمت اسمی تأمین نموده و مابقی سهام را بین سهامداران توزیع می کنند.

به عنوان مثال فرض کنید شرکتی ده هزار میلیون سرمایه دارد و تعداد برگههای سهام آن ده میلیون است و هر سهم این شرکت در بازار ۲۱۱۱ ریال معامله میشود و این شرکت قصد دارد سرمایه خود را به میزان ١۱۱۲ از طریق صرف سهام افزایش بدهد، مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه ده هزار میلیون ریال معادل ده میلیون برگه سهام جدید است؛ حال اگر فرضاً این شرکت سهام جدید را به مبلغ ۵۱۱۱ ریال پذیره نویسی کند، با فروش دو میلیون سهم، مبلغ مورد نیاز جهت افزایش سرمایه تأمین میشود و شرکت مابقی سهام جدید؛ یعنی هشت میلیون سهم را، بین سهامداران قبلی تقسیم می کند